Ostatnio często mówi się o „deepfake” i to nie bez przyczyny. Wraz ze wzrostem powszechności sztucznej inteligencji, rośnie liczba podrobionych filmów w social mediach. Jak podaje firma Onfido zajmująca się weryfikacją tożsamości, w 2023 roku liczba prób wykorzystania technologii deepfake i podszywania się pod inną osobę wzrosła o 3000 procent, w porównaniu do roku 2022.
Czym jednak jest film deepfake? Jednym słowem, jest to filmik wykorzystujący sztuczną inteligencję (AI) do tworzenia treści przedstawiających osobę, która coś mówi i pokazuje, choć w rzeczywistości nigdy to nie miało miejsca. W Wielkiej Brytanii najczęściej manipuluje się wizerunkiem celebrytów, takich jak Martin Lewis, Holly Willoughby i Taylor Swift.
Większość z tych scamów powiązana jest z podejrzanymi programami kryptowalutowymi, w których ofiary oszukiwane są na ogromne kwoty. To bardzo niepokojące zjawisko, zwłaszcza, że przestępcy stosują tę technologię w wyjątkowo wyszukany sposób.
Dlatego dziś zagłębimy się w świat deepfake’ów, aby pomóc Ci je rozpoznać.
Jak rozpoznać film deepfake?
Wiedza to władza, jeśli chodzi o udostępnianie swoich danych na portalach społecznościowych – a często to także pieniądze. Warto wiedzieć, że na Facebooku, Instagramie oraz wielu innych stronach pojawiają się podrobione filmy udające prawdziwe treści.
Często promują one nieprawdziwe produkty lub fałszywe strony do inwestowania i mogą prowadzić do stron phishingowych, gdzie przestępcy mogą zdobyć Twoje dane. W niektórych filmach wykorzystywane są nawet prawdziwe nagrania celebrytów. Dźwięk natomiast, mówiący o podejrzanym produkcie pochodzi z oprogramowania AI podrabiającego głos, do którego skamerzy dopasowują ruch warg, aby wszystko tworzyło spójną całość. Tak zmanipulowane treści wyglądają bardzo realistycznie i faktycznie sprawiają wrażenie, iż osoba występująca w filmiku promuje dany produkt.
Są też nagrania przekształcone tak, aby osoba występująca powiedziała coś, czego tak naprawdę nigdy nie mówiła. Na przykład, w sieci można natrafić na fałszywe klipy, w których Elon Musk zachęca do korzystania z platform inwestycyjnych. W rzeczywistości jednak filmik pochodzi z zupełnie niezwiązanego z tym wystąpienia w podcaście.
Cechy charakterystyczne podrobionych filmów
Na co zwracać uwagę? Treści deepfake mogą być bardzo przekonujące, ale mamy dla Ciebie kilka wskazówek.
Niska jakość synchronizacji ruchu warg
Przyjrzyj się ruchom warg osób występujących w filmie. Czy dźwięk pasuje do sposobu, w jaki poruszają ustami? Czy może widać dziwne zakłócenia lub nienaturalne przeskoki? Może to oznaczać, że dźwięk i obraz zostały ze sobą splecione, aby wywołać u odbiorcy złudne wrażenie.
Głos robota
Zwróć uwagę, czy w tle nie słychać dziwnych dźwięków oraz na to, jak brzmi głos występującego. Głos sztucznej inteligencji może brzmieć robotycznie i nienaturalnie, tak jakby słowa były odczytywane osobno, a nie płynnie w pełnym zdaniu. Nie zawsze jednak tak się dzieje, czego dowodem jest niedawne nagranie AI przedstawiające byłego trenera reprezentacji Anglii, Garetha Southgate’a.
Diabeł tkwi w szczegółach
Zwróć uwagę na detale i ogólną jakość filmu. Zaobserwuj na przykład, czy tło nie jest rozmazane. Czy włosy i cera przedstawianej osoby wyglądają jak u człowieka, czy może są zbyt wypikselowane? Oznaki nadmiernej edycji mogą wskazywać na to, że film jest podrobiony.
Nienaturalna mimika twarzy
Choć sztuczna inteligencja potrafi być bardzo przekonująca, to nie radzi sobie z odwzorowaniem tego, co czyni nas ludźmi. Mimika twarzy w filmach deepfake często wygląda po prostu dziwnie: brwi są nieruchome, a oczy mrugają nienaturalnie – jedno po drugim. Brzmi to wręcz niedorzecznie, ale przypatrz się dokładnie tym oznakom, które szybko i skutecznie pomogą Ci rozpoznać podrobiony filmik.
Użyj kontekstu i zdrowego rozsądku
Nietrudno jest wciągnąć się w social media i stracić ogólną perspektywę. A w dodatku, filmy udostępniane przez oszustów są angażujące i przekonujące. Staraj się jednak myśleć racjonalnie i zapytaj się: „czy to nie jest zbyt piękne, aby było prawdziwe?”
Podrabiane filmy mogą zawierać nieprawdziwe urywki z BBC lub innych mediów rzekomo promujących dany produkt, ale przecież mało prawdopodobne jest, że poważna stacja telewizyjna będzie w ten sposób informować o nieznanej promocji. Sprawdź konto, z którego udostępniono film. Jeśli nie jest oficjalne, to jest to kolejny znak ostrzegawczy.
Inną oznaką oszustwa jest wywieranie presji, np. poprzez odliczanie czasu lub oferty ograniczone czasowo, które oznaczają, że musisz „działać teraz!” Pamiętaj, że jeśli czujesz się pod presją, aby udostępnić swoje dane osobowe, niezależnie od tego, czy jest to online, w rozmowie telefonicznej, czy też SMS-em, zawsze możesz zrobić przysłowiowy krok do tyłu i poprosić o pomoc zaufanego przyjaciela lub członka rodziny.
Co zrobić, jeśli rozpoznasz deepfake?
Wprowadzona w ubiegłym roku ustawa o bezpieczeństwie w internecie (Online Safety Act) nakłada na platformy obowiązek usuwania szkodliwych treści. Dotyczy to również scamów i oszustw. Ponadto organizacje, takie jak portal konsumencki Which? wzywają Ofcom, regulatora odpowiedzialnego za egzekwowanie tych przepisów, do opracowania odpowiedniego kodeksu postępowania, który będzie zobowiązywał platformy internetowe do wykrywania i usuwania scamów.
Jeśli więc natkniesz się na podejrzany post w social mediach, to najedź na trzy kropki w prawym górnym rogu i kliknij „Report”. Jeśli padniesz ofiarą oszustwa, to natychmiast skontaktuj się ze swoim bankiem dzwoniąc pod numer podany na odwrocie Twojej karty, a następnie zgłoś zdarzenie organizacji Action Fraud. Jeśli mieszkasz w Szkocji, to zadzwoń na policję pod numer 101. Pamiętaj także, że oszustwa możesz zgłosić za pośrednictwem portalu Which?.
Źródła: Which?