Inteligentne autostrady w UK – czym są i jak działają?

Mimo wysokich limitów prędkości i dużego natężenia ruchu, autostrady są uznawane za najbezpieczniejsze drogi w Wielkiej Brytanii. Według RAC więcej wypadków śmiertelnych ma miejsce na drogach pozamiejskich niż na autostradach.

Mając to na uwadze, a także fakt, iż ponad 25 mln osób mieszka w domostwach, gdzie jest przynajmniej jeden samochód, to nie ma co się dziwić, że na autostradach jeszcze nigdy nie było tak tłoczno. Większa liczba pojazdów na drogach to także wyzwanie dla rządu, który musi zainwestować więcej czasu i pieniędzy, aby autostrady były jak najbardziej bezpieczne i funkcjonalne.

W celu zmniejszenia dużego natężenia ruchu, rządowa agencja Highways England wprowadziła w 2006 roku tzw. inteligentne autostrady. Obecnie stanowią one około 15 procent 2300-milowej brytyjskiej sieci autostrad.

Czym jednak jest inteligentna autostrada i jak bardzo różni się od jej zwykłego odpowiednika? W artykule wyjaśnimy, czym są inteligentne autostrady, omówimy ich zalety i wady, a także podpowiemy, na jakich trasach się znajdują.

Czym są inteligentne autostrady i jak działają?

Inteligentne autostrady to autostrady wykorzystujące różnego rodzaju technologie do regulowania przepływu ruchu i ograniczenia zbyt dużego zagęszczenia na drodze w szczególnie ruchliwych okolicach.

Niektóre ze stosowanych metod zarządzania ruchem to na przykład zmiana pobocza na dodatkowy pas ruchu, zmieniające się ograniczenia prędkości i sensory do pomiaru przepływu ruchu i wykrywania pojazdów nieruchomych.

Z dalszej części artykułu dowiesz się więcej o inteligentnych autostradach.

Jakie są rodzaje inteligentnych autostrad?

W Wielkiej Brytanii mamy trzy rodzaje inteligentnych autostrad, z których każdy charakteryzuje się innymi cechami:

Autostrada z wszystkimi pasami przeznaczonymi do ruchu

To najczęściej spotykany rodzaj inteligentnej autostrady i, jak sama nazwa wskazuje, wszystkie pasy przeznaczone są do jazdy – w tym pobocze, które zostało na stałe przekształcone w dodatkowy pas ruchu. Rolę pobocza natomiast spełniają awaryjne zatoki postojowe zlokalizowane w regularnych odstępach.

Zmienne ograniczenia prędkości – sygnalizowane na tablicach umieszczonych nad jezdnią i monitorowane przez fotoradary – pozwalają kontrolować przepływ ruchu w przypadku zbyt dużego zagęszczenia lub zagrożenia na drodze.

Ponadto, w sytuacji wystąpienia zagrożenia zamykany jest jeden lub więcej pasów – wówczas na tablicy nad lub obok jezdni pojawi się czerwony symbol „X”.

Na wszystkich pasach ruchu wykorzystuje się również monitoring CCTV w celu wykrywania zdarzeń na drodze. Kamery monitoringu mogą zarejestrować pojazdy, które uległy awarii lub wypadkowi.

Autostrada z dynamicznym twardym poboczem

Podobnie jak w przypadku autostrad z wszystkimi pasami przeznaczonymi do ruchu, autostrady z dynamicznym poboczem wykorzystują je jako dodatkowy pas ruchu. Różnica jednak polega na tym, że pobocze staje się pasem do jazdy, kiedy na drodze jest duży ruch, więc kierowcy mogą się po nim poruszać tylko w przypadku, gdy na tablicach nad jezdnią pojawiają się odpowiednie informacje.

Maksymalna dozwolona prędkość będzie wówczas wynosiła 60 mil na godzinę (lub inaczej, w zależności od warunków na drodze) i taka informacja będzie wyświetlona na tablicach, a przestrzegania tego limitu będą „pilnowały” fotoradary.

Na tego rodzaju autostradach wykorzystuje się także monitoring CCTV do wykrywania wszelkich zdarzeń na drodze.

Autostrady kontrolowane

Autostrady te różnią się od dwóch poprzednich tym, że mają stałe twarde pobocze.

Co zatem sprawia, że są to autostrady inteligentne? Na jezdni znajdują się czujniki mierzące natężenie ruchu i w zależności od warunków na drodze zmieniają maksymalną dozwoloną prędkość wyświetlaną na tablicach nad jezdnią, aby kontrolować przepływ ruchu. Podobnie jak w przypadku dwóch poprzednich inteligentnych autostrad, przy drodze ustawione są fotoradary.

Skąd mogę wiedzieć, że jestem na inteligentnej autostradzie?

Jak wspomnieliśmy powyżej, inteligentne autostrady posiadają pewne cechy odróżniające je od zwykłych autostrad.

Jedną z nich jest pobocze stanowiące dodatkowy pas ruchu, czy też zmieniające się limity prędkości wyświetlone na tablicach nad jezdnią, a także małe żółte fotoradary – jeśli więc zauważysz którykolwiek z tych trzech elementów, to znaczy, że jesteś na inteligentnej autostradzie.

Jak szybko można jechać na inteligentnej autostradzie?

Jeśli tablice nad jezdnią nie nakazują inaczej, to maksymalna dozwolona prędkość zarówno na zwykłych, jak i inteligentnych autostradach wynosi 70 mil na godzinę.

Warto jednak pamiętać, że limity prędkości mogą szybko ulec zmianie, dlatego, aby zapobiec gwałtownemu hamowaniu w celu dostosowania prędkości do ograniczeń, jak wyjaśnia agencja Highways England, między zmianą maksymalnej dopuszczalnej prędkości, a fotoradarami ustawionymi na tę prędkość jest pewien odstęp. Opóźnienia te są jednak krótkie – nawet dziesięciosekundowe – dlatego kierowcy powinni być czujni i reagować na te zmiany odpowiednio szybko, ale i bezpiecznie.

Jakie są wady inteligentnych autostrad?

Inteligentne autostrady zostały wprowadzone jako tańsze i szybsze rozwiązanie pozwalające uniknąć budowy nowych lub poszerzania już istniejących autostrad. Wykorzystanie pobocza, na przykład, jest o około 60 procent tańsze niż poszerzanie autostrady o dodatkowy pas. Nie chodzi tu jednak tylko o koszty: niektórych autostrad po prostu nie da się poszerzyć ze względu na bliską odległość od miast, miasteczek, rzek, stromych zboczy czy gór.

Mimo wszystko inteligentne autostrady okazały się kontrowersyjnym rozwiązaniem – niektórzy krytycy kwestionują ich bezpieczeństwo i twierdzą, że obowiązujące na nich zasady prowadzą do śmiertelnych wypadków. A to głównie za sprawą braku pobocza na autostradach z wszystkimi pasami przeznaczonymi do ruchu i na dynamicznych inteligentnych autostradach. W przypadku zdarzenia lub wypadku na odcinku bez twardego pobocza, samochody mogą utknąć na pasie szybkiego ruchu, a służby ratownicze będą miały problem z dotarciem do miejsca zdarzenia.

Według danych opublikowanych przez BBC w 2020 roku, między 2014 a 2019 rokiem na inteligentnych autostradach zginęło 38 osób. Pomimo, iż autostrady z wszystkimi pasami ruchu nie działają na tyle długo, aby umożliwić dokładne i rzeczywiste porównanie danych, to jednak Ministerstwo Transportu wstrzymało tworzenie tego typu autostrad na pięć lat ze względu na obawy dotyczące bezpieczeństwa. Aczkolwiek te, które już są w budowie będą ukończone, a istniejące autostrady z wszystkimi pasami przeznaczonymi do ruchu zostaną zachowane.

Aby zwiększyć bezpieczeństwo na inteligentnych autostradach, wprowadzono lub planuje się wprowadzenie następujących kroków:

• Zwiększenie liczby awaryjnych miejsc postojowych, aby skrócić odległość między zatoczkami
• Zwiększenie liczby znaków informujących kierowców, jak daleko jest do kolejnego punktu bezpieczeństwa
• Zwiększenie liczby systemów automatycznie wykrywających pojazdy, które zatrzymały się na pasie ruchu (do września 2022 r. technologia ta ma być standardem na każdej inteligentnej autostradzie z wszystkimi pasami przeznaczonymi do ruchu)
• Oznaczenie awaryjnych miejsc postojowych na pomarańczowo, aby były bardziej widoczne
• Kampanie informacyjne pouczające kierowców, jak powinni jeździć po inteligentnych autostradach, ze specjalnym naciskiem na przestrzeganie czerwonych oznaczeń „X”
• Unowocześnienie fotoradarów, tak aby mogły wykrywać pojazdy poruszające się po zamkniętym pasie oznaczonym czerwonym znakiem „X”.

Jakie zasady ruchu drogowego obowiązują na inteligentnych autostradach?

Poruszając się po inteligentnej autostradzie, musimy przestrzegać wszystkich standardowych przepisów drogowych, ale ze względu na pewne nieścisłości, warto wyjaśnić kilka kwestii:

• Przerywana biała linia oznacza zwykły pas ruchu
• Ciągła biała linia oznacza pobocze; nie należy jej przekraczać, chyba, że nakazują tego znaki na drodze
• Pamiętaj, aby być świadomym innych pojazdów na drodze – zwłaszcza podczas zmiany pasa ruchu – i aby nie podejmować decyzji w oparciu tylko o to, co robi kierowca jadący przed Tobą
• Włącz kierunkowskaz, aby zasygnalizować innym kierowcom, że zmieniasz pas
• Utrzymuj duży odstęp od pojazdu jadącego z przodu
• Nigdy nie jedź zamkniętym pasem oznaczonym czerwonym znakiem „X”
• Przestrzegaj limitów prędkości wyświetlonych na tablicach i dostosuj prędkość do warunków panujących na drodze
• Korzystaj z lewego pasa, chyba że wykonujesz manewr wyprzedzania lub pozwalasz innym kierowcom wjechać na autostradę

Tak jak na innych drogach, nieprzestrzeganie przepisów drogowych na inteligentnych autostradach grozi mandatem. Najczęstsze wykroczenia na inteligentnych autostradach to:

• Przekraczanie prędkości – Na inteligentnych autostradach jest więcej fotoradarów, a ograniczenia prędkości mogą być różne, dlatego ryzyko otrzymania mandatu jest znacznie większe.
• Ignorowanie znaku „X” – Jazda zamkniętym pasem oznaczonym symbolem „X” jest niezwykle niebezpieczna i niezgodna z przepisami.

Kierowcy, którzy nie przestrzegają tej zasady mogą otrzymać trzy punkty karne oraz mandat w wysokości 100 funtów.

Na których odcinkach znajdują się inteligentne autostrady?

Pierwsze inteligentne autostrady w obecnej formie zostały wprowadzone w 2006 roku, ale pierwsze kontrolowane odcinki autostrad pojawiły się na M25 już w latach 90-tych.

Dziś niemal cała trasa wokół Londynu składa się z odcinków kontrolowanych lub z wszystkimi pasami przeznaczonymi do ruchu. W całej Anglii długość inteligentnych autostrad sięga około 375 mil, z czego 235 mil nie ma twardego pobocza. Do 2025 roku rząd planuje zwiększyć długość tych odcinków do niemal 800 mil.

Obecnie inteligentne autostrady znajdują się na następujących odcinkach: