Jako że niedawno zrezygnowano z planów budowy inteligentnych autostrad, drogowcy mają mnóstwo pytań. „Co sprawia, że inteligentne autostrady są inteligentne”, „Jak z nich korzystać”, „czy są niebezpieczne w użytku” lub „co dalej”.
Możliwe, że nasi czytelnicy jeździli już po inteligentnych autostradach, nie zdając sobie nawet z tego sprawy. Wyjaśnimy, czym są różne rodzaje inteligentnych autostrad, gdzie je znaleźć i czy zmienią się z powrotem w „normalne” autostrady.
Czym jest inteligentna autostrada?
Inteligentne autostrady to drogi wykorzystujące technologie usprawniające ruch drogowy i zmniejszające korki. Inicjatywa weszła w życie w 2006 roku dzięki Highways England. Inteligentne autostrady wykorzystują systemy kontroli pasów drogowych, zmienne ograniczenia prędkości i inne technologie, które pozwalają na bezpieczną i efektywną jazdę.
Zmienne ograniczenia prędkości na inteligentnych autostradach są ciągle monitorowane i dostosowywane w czasie rzeczywistym, by regulować szybkość pojazdów i zmniejszać ryzyko kolizji. System kontroli pasów pozwala otwierać i zamykać niektóre pasy, by zmniejszać korki.
Są trzy rodzaje inteligentnych autostrad:
Wszystkie pasy przeznaczone do ruchu – pas awaryjny służy jako pierwszy pas ruchu. Ten pas (który wcześniej był pasem awaryjnym) jest zamknięty tylko w przypadku wypadku drogowego oznaczonego czerwonym znakiem X na sygnalizacji i/lub znaku. Należy zjechać z pasa tak szybko, jak to możliwe – zignorowanie znaku jest niebezpieczne i nielegalne.
Ograniczenie prędkości wskazane przez sygnalizację zależy od warunków na drodze. Jeśli nie wyświetla się żadne ograniczenie, obowiązuje to określone w narodowych przepisach drogowych.
Dynamiczny pas awaryjny – w tym przypadku pas awaryjny może być otwarty dla ruchu w zależności od liczby kierowców. Na tych etapach drogi ciągła biała linia oddziela pas awaryjny od reszty pasów ruchu, a tablice wskazują, czy jest on otwarty dla ruchu.
Inna przykładowa wiadomość oznacza, że pas awaryjny jest dostępny tylko w wyjątkowych przypadkach, z kolei czerwony znak X oznacza, że należy zmienić pas ruchu.
Kontrolowana autostrada – kontrolowane autostrady mają przynajmniej trzy pasy ruchu ze zmiennymi ograniczeniami prędkości, ale pas awaryjny jest zamknięty i powinien być wykorzystywany wyłącznie w nagłych wypadkach. Tablice wyświetlają zmienne ograniczenie prędkości, a jeśli tego nie robią, obowiązuje to określone w narodowych przepisach drogowych.
Dlaczego z nich zrezygnowano?
Inteligentne autostrady miały za zadanie zarządzać ruchem przy jednoczesnym ograniczeniu wpływu na środowisko oraz czasu i kosztów konstrukcji poprzez brak konieczności budowy kolejnych pasów. W 2020 roku istniały ponad 422 mile inteligentnych autostrad, a plany zakładały dodanie kolejnych 300.
Jednakże na początku 2022 roku rząd zatrzymał prace budowlane w oczekiwaniu na raport kosztów i bezpieczeństwa inteligentnych autostrad. Wstępnie opóźniono ich budowę w Londynie, Manchesterze i górach Pennińskich. Następnie plany całkowicie anulowano.
Jak bezpieczne są inteligentne autostrady?
Inteligentne autostrady są przedmiotem sporów wśród drogowców. Raport drogowy RAC z 2022 roku wskazuje, że 70% kierowców uważa, że nie powinno się wprowadzić dodatkowych autostrad ze wszystkimi pasami przeznaczonymi do ruchu, a także chciało zmienić je na autostrady z dynamicznym pasem awaryjnym. Co więcej, kolejne badania wykazały, że prawie połowa kierowców (49%) unika korzystania z inteligentnych autostrad ze wszystkimi pasami przeznaczonymi do ruchu. To odkrycie podważa pierwotny powód zmiany pasów awaryjnych na pasy ruchu – czyli zwiększenie przepustowości.
Wielu kierowców kwestionuje bezpieczeństwo inteligentnych autostrad głównie z powodu zmiennych ograniczeń prędkości zmuszających do nagłego hamowania w celu zmniejszenia szybkości lub ogólnego zamieszania związanego z dostępnością pasa awaryjnego.
Pojawiają się też wątpliwości związane z zatokami awaryjnymi, które mają zapewniać bezpieczne miejsce w przypadku braku pasa awaryjnego.
Występują co 1,5 mili na inteligentnych autostradach ze wszystkimi pasami przeznaczonymi do ruchu i są obecnie malowane na pomarańczowo w celu zwiększenia widoczności.
Jednakże według RAC jeden na czterech kierowców jeżdżących po inteligentnych autostradach nie wie o istnieniu tych zatok, a jeden na pięciu kierowców, którzy doświadczyli awarii na inteligentnej autostradzie, nie wiedział, że powinien się skontaktować z Highways England przez telefon SOS w trakcie korzystania z zatoki.
BBC odkryło, że w latach 2014-2019 na inteligentnych autostradach zginęło 38 ludzi, choć raport wykazał też, że sam pas awaryjny stanowi zagrożenie bezpieczeństwa – miało tam miejsce jeden na 12 zgonów.
Highways England wzięło pod uwagę zmiany związane z inteligentnymi autostradami od 2006 roku i odkryło, że niezawodność podróży wzrosła o 22%, a liczba wypadków z rannymi spadła o ponad połowę. Obecnie nie ma jeszcze dużej ilości danych – jednak decyzja rządu jest jasnym sygnałem.
Czy pasy awaryjne zostaną wprowadzone ponownie?
Żadna z planowanych inteligentnych autostrad nie zostanie zbudowana, choć M56 (sekcje 6-8) i M6 (sekcje 21a-26) zostaną ukończone, jako że zostały już skonstruowane „w ponad 75 procentach”. Suma 900 milionów funtów, która miała zostać wykorzystana w celu ulepszenia istniejących inteligentnych autostrad, przełoży się na 150 dodatkowych zatok awaryjnych i zmodernizowaną technologię wykrywania zatrzymanych pojazdów w każdej sekcji, gdzie wszystkie pasy są przeznaczone do ruchu.
Choć znaczna większość (69%) kierowców chce, by autostrady ze wszystkimi pasami przeznaczonymi do ruchu przestały być „inteligentne”, rząd stwierdził, że nie przywróci na nich pasa awaryjnego, jako że zaburzyłoby to ich działanie i byłoby kosztownym przedsięwzięciem.
Eksperci sugerują zmianę tych sekcji na model z dynamicznym pasem awaryjnym, który występuje już w częściach M42, M4 i M5 oraz ma dobre notowania bezpieczeństwa. W tym przypadku pas awaryjny jest zamknięty dla zwykłego ruchu przez większość dnia i nocy. Jest otwarty tylko wtedy, gdy droga jest zakorkowana.
Jakie zasady panują na inteligentnych autostradach?
Wszystkie zasady ruchu drogowego i prawa panują na inteligentnych autostradach – choć warto wziąć kilka rzeczy pod uwagę.
Przekraczanie dozwolonej prędkości
Obowiązują te same prawa i kary dotyczące przekraczania limitu prędkości. Jednakże na inteligentnych autostradach występuje więcej fotoradarów i zmiennych ograniczeń, przez co jest większe prawdopodobieństwo mandatu. Przekraczanie dozwolonej prędkości może prowadzić do poważnych konsekwencji.
Wielu kierowców nie zdaje sobie sprawy, że inteligentne radary wciąż mogą ich przyłapać na przekraczaniu narodowego ograniczenia prędkości.
Czerwony X
Symbol czerwonego krzyżyka (X) wyświetla się na tablicach lub sygnalizacji świetlnej. Ten znak oznacza po prostu „nie jedź tym pasem”, więc jeśli akurat się na nim znajdujemy, należy z niego jak najszybciej zjechać.
Czerwony X oznacza, że na drodze coś się wydarzyło, np. awaria samochodu. Ignorowanie tego znaku jest wysoce niebezpieczne. Może doprowadzić do poważnych obrażeń uczestników zdarzenia, w tym kierowcy i pasażerów jadących zamkniętym pasem. Za złamanie prawa grozi mandat w wysokości 100 funtów i trzech punktów karnych.
Porady dotyczące jazdy po inteligentnych autostradach
Highways England oferuje wytyczne, z których można skorzystać w trakcie jazdy po inteligentnej autostradzie:
- Nigdy nie jedź pasem zamkniętym z powodu „czerwonego X
- Nie przekraczaj ograniczenia prędkości
- Ciągła biała linia oznacza pas awaryjny – nie jedź nim, o ile ruch nie jest tam kierowany
- Przerywana biała linia oznacza zwyczajny pas ruchu
- Jeśli twój pojazd zacznie sprawiać problemy, np. zaświeci się kontrolka, zjedź z autostrady jak najszybciej i znajdź bezpieczne miejsce
Niezależnie od rodzaju drogi, po której jedziesz, ważne jest znaleźć odpowiednie ubezpieczenie. Zajrzyj do naszego lokalnego oddziału i porozmawiaj z jednym z naszych ekspertów.
Dowiedz się więcej o inteligentnych autostradach.
Źródła: Fleet World, RAC, BBC Panorama, Highways England